Pianki i ich rodzaje

[Air]

Jestem nieco zażenowany tym, jak producenci modeli (i sklepy/sprzedawcy) celowo lub nieświadomie wprowadzają w błąd klientów. Nie znalazłem na forum wątku, w którym informacje te były by zebrane w jednym miejscu - w zasadzie wszystko rozsiane jest po różnych wątkach - stąd idea takiego wątku... Liczę na to, że skorygujecie błędy jak, uzupełnicie i dopiszecie szczególnie najbardziej wartościowe dla nas informacje - czym kleić, malować, ciąć, szlifować i oklejać poszczególne rodzaje tworzyw, a także gdzie je kupować.

 

Wiadomo, że modele z pianki EPP są uznawane za niezniszczalne, i chyba dlatego często przy prostych/tańszych zestawach w opisie zaznaczone jest, że zbudowane są z pianki EPP mimo, że nie jest to prawda (przykładowo na opakowaniu od mojego Pipera Super Cub od ST Model/RC System napisane jest, że zrobiony jest z EPP podczas gdy to zwykły styropian).

 

Co oznaczają te skróty? W procesie wyrobu pianek używa się tworzyw sztucznych takich jak:

 

PS - PoliStyrene - PoliStyren - polimer aromatyczny produkowany z monomeru jakim jest styren (ciekły węglowodór produkowany z ropy naftowej). Tworzywo w niespienionej postaci używane do produkcji modeli do sklejania, pudełek na płyty CD, ramek na tablice rejestracyjne, itp. Sam w sobie nie jest pianką - aby się nią stał (tak jak w przypadku innych tworzyw opisanych poniżej) poddawany jest procesowi ekspandowania lub ekstrudowania. Na czym to polega?

 

Ekspandowanie - spienianie granulek tworzywa, które pod wpływem wysokiej temperatury (ogrzewanie parą wodną) i ciśnienia łączą się ze sobą zwiększając jednocześnie swoją objętość. Ponad 90% objętości pianki wytworzonej w tym procesie zajmuje powietrze zamknięte w jej porowatej strukturze.

 

Ekstrudowanie - po spienieniu granulek tworzywa następuje jego wyciskanie (ekstrudowanie) z dodatkiem środka pianotwórczego, powstaje przez to bardziej homogeniczny (o strukturze bardziej jednorodnej od ekspandowanego) materiał - gęstszy i posiadający większą odporność na ściskanie.

 

Pianki które powstają z PS:

 

EPS - Expanded PoliStyrene Foam - Spieniony PoliStyren Ekspandowany - Produkowany z ziaren/kulek ekspandowanego polistyrenu. Używany do wyrobu płyt termoizolacyjnych, rzadziej opakowań itp. Nie jest odporny na odkształcanie.

 

XPS - eXtruded PolyStyrene - czyli Spieniony PoliStyren Ekstrudowany - Używany do produkcji opakowań, modeli itd. Poprzez zawartość powietrza lżejszy od EPS (niższa gęstość) i bardziej elastyczny od EPS choć nieodporny na odkształcanie.

Gęstość od 55 do 600 kg/m3

 

Większość "chińskich" piankowych zestawów ARF/RTF produkowanych jest z odmian EPS i/lub XPS. To tworzywo nie jest zbyt odporne na ekstremalne użytkowanie i przy kraksach modeli należy liczyć się z możliwymi pęknięciami, wgnieceniami czy perforacją modelu.

 

Inne tworzywa także wywodzące się od styrenu to HIPS (High-Impact PolyStyrene) i ABS (Acrylonitrile Butadiene Styrene).

 

PP - PoliPropylene - PoliPropylen - termoplastyczny polimer produkowany z propylenu. Wykorzystywany do produkcji zderzaków, rur i zbiorników na wodę, strzykawek jednorazowych, izolacje kabli, opakowania foliowe itp.

 

Pianki które powstają z PP:

 

EPP - Expanded PolyPropylene Foam - Spieniony PoliPropylen Ekspandowany - jest to pianka często wykorzystywana do pakowania np. urządzeń elektronicznych (odtwarzacze DVD, serwery, notebooki itp) ale też np. do wyścielania kasków. Charakteryzuje się gęstością od 20 kg/m3 do 210 kg/m3, wysoką absorbcją energii, bardzo dobrą formowalna na ciepło, pamięcią kształtu (powrót do pierwotnego kształtu po ściśnięciu czy uderzeniu).

 

XPP - eXtruded PolyPropylene Foam - Spieniony PoliPropylen Extrudowany - Gęstość od 18 do 600 kg/m3

 

PE - PolyEthylene - PoliEtylen - polimer etylenu (etenu). Wykorzystywany do produkcji lin, folii, rur, pojemników, żyłek wędkarskich.

 

Pianki które powstają z PE:

 

EPE - Expanded PolyEthylene - Spieniony PoliEtylen Ekspandowany - Często używana w postaci cienkich arkuszy czy woreczków służących do ochrony płaskich części - np. ekran notebooka/monitora LCD. Gęstość od 20 g/m3. Chyba raczej bez zastosowań modelarstwie (?).

 

XPE - eXtruded PolyEthylene - Spieniony PoliEtylen Ekstrudowany - Gęstość od 18 do 600 kg/m3

 

PU/PUR - PolyUrethane - PoliUretan - W niespienionej postaci używany np. do produkcji elastycznych elementów zawieszeń samochodowych, włókien syntetycznych (Lycra, Elastan), podeszew butów, elementów nadwozi samochodowych (np. słynny EndruaFlex wykorzystywany przez GM).

 

Pianki które powstają z PU:

 

EPU- Expanded PolyUrethane - Spieniony PoliUretan Ekspandowany

Gęstość od 200 do 600 kg/m3

 

XPU - eXtruded PolyUrethane - Spieniony PoliUretan Ekstrudowany

 

PO - PolyOlefin - PoliOlefina - PoliOlefiny to polimery zawierające jedynie węgiel i wodór (PoliEtylen i PoliPropylen to także PoliOlefiny).

 

Pianki które powstają z PO:

 

EPO - Expanded PolyOlefin - Spieniona PoliOlefina Ekspandowana - wykorzystywana do produkcji modeli np. przez firmę GWS, właściwości podobne do EPP - po odkształceniu wraca do pierwotnego kształtu.

 

XPO - eXtruded PolyOlefin - Spieniona PoliOlefina Ekstrudowana

 

Spotykane są także inne pianki - np. XLPO (Cross-Linked PolyOlefin) lub pianki powstałe ze spieniania gumy syntetycznej.

 

A co z Depronem? Elaporem? - otóż nie są to rodzaje pianek, a jedynie nazwy handlowe różnych odmian pianek (lub pianek różnych producentów) opisanych powyżej.

 

Przykładowo:

 

Styropian (Styrofoam) - pianka EPS.

 

Styrodur - pianka XPS.

 

Depron, Arbiton Izo-Floor, Knauf C-350 (nazwa zmienia się w zależności od producenta - inne to Climapor, Polypron itp) - to zazwyczaj pianki XPS.

 

Elapor, Arcel - zwykle jest to 'kompozytowa' pianka powstała z połączenia EPS i PE (w przypadku Arcelu w proporcjach 7:3, ale skład zwykle jest opatentowany i różny w zależności od producenta). Jeśli chodzi o modele to np. firma Multiplex używa Elaporu do ich produkcji.

 

OleCell - pianka XPP.

 

Arbifoam - pianka XPE.