Przepisy dotyczące aparatur RC

[bojler]

Witam

Czy może ktoś wie gdzie można poczytać na temat aparatur do zdalnego sterowania, chodzi mi o ustawę, albo rozporządzenie określające parametry urządzeń RC

[Mareq]

Biorąc pod uwagę urządzenia zwolnione z konieczności uzyskania pozwolenia radiowego oraz opłat to na temat zdalnego sterowania zapis znajduje się w rozporządzeniu ministra infrastruktury z dnia 24 października 2005 r.

 

w sprawie urządzeń radiowych nadawczych lub nadawczo-odbiorczych, które mogą być używane bez pozwolenia radiowego

 

(Dz. U. z dnia 24 listopada 2005 r.)

 

 

Aneks nr 8 podaje następujące zakresy:

 

26,995 MHz

27,045 MHz

27,095 MHz

27,145 MHz

27,195 MHz

100 mW e.r.p.

 

34,995 - 35,225 MHz 100 mW e.r.p. Zakres jest przeznaczony wyłącznie do sterowania modelami latającymi.

 

40,665 MHz

40,675 MHz

40,685 MHz

40,695 MHz

100 mW e.r.p.

 

 

Poźniej była dokonana zmiana w Dzienniku Ustaw z 19 marca 2008 Nr 47 poz. 277, która jednak nic nowego nie wnosi w zakresie zdalnego sterowania modelami.

 

Generalnie nasze przepisy powinny się pokrywać z zaleceniem CEPT ERC/REC 70-03.

 

Nie wiem jakie jest oficjalne podejście do zakresu 2.4GHz.

[Swift]

Witam

 

Krajowe rozporządzenie ministra:

 

http://www.abc.com.pl/serwis/du/2007/0972.htm

 

Co do częstotliwość 2.4 GHz, to w tym rozporządzeniu, urządzenia do sterowania modeli nie są wymienione wprost. Nie mniej mowa w nim o urządzeniach do zastosowań ogólnych i tu jest ograniczenie do 10 mW e.r.p.

 

Od czerwca 2008, obowiązują już jednak standardy unijne ETSI.

 

Standard ETSI EN 300 440-1, też nie wymienia urządzeń do zdalnego sterowania modeli, mówi ogólnie o urządzeniach krótkiego zasięgu, nie mniej dla 2.4 GHz mówi o dopuszczalnej mocy 10mW e.r.p.

 

Standard ETSI EN 300-328, dla 2.4 GHz mówi o 100 mW e.r.p , ale tylko dla urządzeń do transmisji danych w sieciach komputerowych, pracujących w systemie FHSS. Dla systemów DSSS jest 10 mW e.r.p.

 

Obydwa dokumenty dostępne na stronie:

 

www.etsi.org

 

Aby pobrać, należy się na stronie zarejestrować, ale mam obydwa i mogę wysłać.

 

PP

[bojler]

Witam

 

Krajowe rozporządzenie ministra:

 

http://www.abc.com.pl/serwis/du/2007/0972.htm

 

Co do częstotliwość 2.4 GHz, to w tym rozporządzeniu, urządzenia do sterowania modeli nie są wymienione wprost. Nie mniej mowa w nim o urządzeniach do zastosowań ogólnych i tu jest ograniczenie do 10 mW e.r.p.

 

Od czerwca 2008, obowiązują już jednak standardy unijne ETSI.

 

Standard ETSI EN 300 440-1, też nie wymienia urządzeń do zdalnego sterowania modeli, mówi ogólnie o urządzeniach krótkiego zasięgu, nie mniej dla 2.4 GHz mówi o dopuszczalnej mocy 10mW e.r.p.

 

Standard ETSI EN 300-328, dla 2.4 GHz mówi o 100 mW e.r.p , ale tylko dla urządzeń do transmisji danych w sieciach komputerowych, pracujących w systemie FHSS. Dla systemów DSSS jest 10 mW e.r.p.

 

Obydwa dokumenty dostępne na stronie:

 

www.etsi.org

 

Aby pobrać, należy się na stronie zarejestrować, ale mam obydwa i mogę wysłać.

 

PP

 

Witam

Dzięki za tak obszerną informację. Wynika z tego że aparatury pracujące w systemie FHSS mogą mieć moc do 100mW a DSSS tylko 10 mW tak doczytałem w aneksie nr 3 rozporządzenia ministra. Więc zakup aparatury SANWY RDS 8000 2,4GHz nadającej na paśmie FHSS jest jak najbardziej zasadny. Jego moc 90 mW mieści się w normie. Aparatura dotarła do mnie przed wczoraj i muszą powiedzieć że mile byłem zaskoczony otwierając pudełko. Wykonanie na poziomie, nadajnik leki dobrze leży w dłoniach. Po włożeniu akumulatorów i włączeniu nadajnik w ułamku sekundy lokalizuje odbiornik i centruje serwa. Najtaniej tą aparaturę można kupić tutaj http://www.modelarski.com/modelarstwo-Aparatury_SANWA,82,0.html

Z góry dziękuję i pozdrawiam

Roman

[madrian]

Mnie koledzy odradzili tę aparaturę. Podobno jest problematyczna, mało funkcyjna i wkurzająca

W Każdym razie poluję teraz na MX-16S.

[Rob Mc Fly]

W Każdym razie poluję teraz na MX-16S.

A co byś po wiedział na to: Mx-16s :roll: .

[Swift]

Witam

 

Wynika z tego że aparatury pracujące w systemie FHSS mogą mieć moc do 100mW a DSSS tylko 10 mW tak doczytałem w aneksie nr 3 rozporządzenia ministra.

 

Żwróć uwagę, że aneks nr 3, dotyczy urządzeń transmisji danych, a nie urządzeń do zdalnego sterowania i tak w aneksie nr 3, dla pasma 2.4 GHz mamy:

 

"Dotyczy urządzeń spełniających wymagania określone w normach przenoszących normę ETSI EN 300 328. Dopuszcza się używanie urządzeń wyłącznie wewnątrz pomieszczeń."

 

Według mnie to dla pasma 2.4.Ghz, w odniesieniu do urządzeń zdalnego sterowania, obowiązuje jednak aneks nr 1 z tego rozporządzenia. Czyli 10mW e.r.p. Tak samo jest w normie ETSI.

 

Może jest prawnik na forum i roztrzygnie to definitywnie .

 

Tak prywatnie, to trochę mnie to zastanawia, dlaczego przyjeto ograniczenie do 10 mW dla aparatur, skoro dla sieci komputerowych dopuszczono dla FHSS 100 mW. Urządzeń do sieci jest wielokrotnie więcej i przybywa ich w takim tempie, że "sieją" juz praktycznie w co drugiej zagrodzie. Ilość apapratur RC to zapewne ułamek procentu użytkowników sieci bezprzewodowych. Dodatkowo, skutek utraty kontroli nad modelem może być znacznie bardziej niebezpieczny niż w przypadku zakłóceń w sieci komputerowej.

 

 

Pozdrowienia

PP

[madrian]

W Każdym razie poluję teraz na MX-16S.

A co byś po wiedział na to: Mx-16s :roll: .

 

Nie mam konta na Allegro... to znaczy kiedyś miałem, dawno temu, nic nie kupiłem i zapomniałem danych dostępowych. :cry:

 

Ale oferta bardzo mi pasuje :wink:

[bojler]

Witam

To prawda, tylko że faktycznie mnie zastanawia jedna rzecz, czy w ogóle ktoś kontroluje te pasma. Mam wrażenie że to kolejny pusty przepis.

Może niebawem się to zmieni.

Pozdrawiam i dziękuję.

Roman

[bojler]

Mnie koledzy odradzili tę aparaturę. Podobno jest problematyczna, mało funkcyjna i wkurzająca

W Każdym razie poluję teraz na MX-16S.

 

Poczytaj na forum o aparaturach SPEKTRUM, co chwilę ktoś ma z czymś problem.

Myślę że nie ma idealnego sprzętu a wybór zawsze pozostaje w gestii kupującego. Jak będę miał problemy z tą aparaturą to podzielę się swoimi uwagami. Ciekawi mnie tylko czy koledzy odradzali bo mają ta aparaturę czy też gdzieś zasłyszeli opinię.

Każdy sprzęt ma wady i zalety a przed 2,4 GHz jest przyszłość.

[madrian]

Czytałem, oglądałem i mi się po prostu na żywo nie spodobała. Na fotkach jest po prostu piękna. Z bliska sprawia strasznie tandetne wrażenie plastików z koreańskiego samochodu klasy budżet. Dlatego westchnałem, schowałem oszczędności do świnki i poluję na Graupnera MX-16S 35MHz z syntezą

[Swift]

Witam

 

Madrian, jak polujesz na okazyjne MX-16s, to zaglądaj na niemieckiego Ebay, jest zwykle sporo ofert aukcji na używanie. Może coś wybierzesz.

 

http://tiny.pl/vqgj

 

Pozdrowienia

PP

[ZET]

Już wyjaśniam problem mocy w paśmie 2,4 GHz.

 

Aneks nr 1 tyczy się urządzeń bliskiego zasięgu, tzn. do kilku do kilkunastu max. kilkudziesięciu metrów zasięgu ("...zdalne sterowanie..." w rozumieniu sterowanie bram itp.)

W tym wypadku rzeczywiście obowiązuje 10 mW.

 

Nasze aparatury (wg stanu prawnego na dzień dzisiejszy!!!) obejmuje aneks nr 3 i tam są dwa warunki, które ograniczają moc do 100 mW.

10mW, ale na każdy 1 MHz zajętego widma!!!

W uwagach do tej pozycji jest napisane "... 10mW/1 MHz..."

Ponieważ w przypadku Aurory jest zajmowane widmo o szerokości prawie 40 MHz, to teoretycznie może ona emitować 400 mW, ale drugim ograniczeniem w tym rozporządzeniu jest wpis o maksymalnej mocy promieniowania w tym zakresie częstotliwości: 100 mW.

I to jest wyznacznik dopuszczalnej mocy.

 

 

Na dziś ustawodawca nie przewidział takiego postępu w rozwoju naszego sprzętu i nie ujął nas w aneksie nr 8.

 

 

Edit:

Upewniłem się "u źródła" :wink: i potwierdziłem własne przypuszczenia.

100 mW i aneks nr 3.

[ssuchy]

Moje pytania i wątpliwości co do aspektów prawnych wykorzystania (w UE) pasma 2,4GHz w modelarstwie zawarłem najpierw TUTAJ. Dzięki kolegom Swift i ZET zostałem naprowadzony na właściwe tory, thanks! Pogrzebałem trochę i oto co znalazłem.

 

Dzisiaj jest niestety tak jak pisze ZET w 2011 r.:

 

Na dziś ustawodawca nie przewidział takiego postępu w rozwoju naszego sprzętu i nie ujął nas w aneksie nr 8.

 

 

... czyli pasmo 2,4GHz (od pięciu lat!) nadal nie zostało wprost przyznane (również) modelarzom w stosownych rozporządzeniach, co zobaczyć można TUTAJ (rozp. z 2014 r. par. 3.1 pkt 6g, załącznik nr 6 (zastępuje dawny aneks 8),

 

ALE(!) jak pisze ZET (a dowiadywał się "u źródeł")

 

Aparatura RC dla modelarzy, działająca w paśmie 2,4GHz została zaklasyfikowana w UE do urządzeń szerokopasmowej transmisji danych, (gdzieś przecież musiała być zaklasyfikowana, bo jest powszechnie sprzedawana w UE, czyli została dopuszczona do wprowadzania do obrotu i przekazywania do użytku, przewidziany dla takich urządzeń limit mocy 20dBm - 100mW, a z tym związany możliwy do osiągnięcia zasięg kierowania z mobilnymi antenkami, pozwala jako tako zadowolić modelarzy - noo, co by można było ten towar sprzedać.    )

 

... czyli obecnie w rozporządzeniu (z 2014) byłby to par. 2.1 pkt 6c załącznik nr 3 (link wyżej). Jednak w tym załączniku krajowy ustawodawca nie wspomina już o starych standardach RLAN (2.4GHz), jest tylko mowa o 5, 17, 57 GHz dla sieci szerokopasmowych i co gorsza dla 5GHz:

 

 

Dopuszcza się używanie urządzeń

wyłącznie wewnątrz pomieszczeń.

 

 

LEPIEJ. to interesujące nas modelarzy pasmo (2,4-2,4835 GHz)  WCALE NIE WYSTĘPUJE w nowym rozporządzeniu krajowym, czyli CO? Nie wolno z niego korzystać?? DLA MNIE TO JEDEN WIELKI BAJZEL - ustawodawca chyba więcej czasu spędzał/spędza na "walce o stołki"!

 

ALE(!)

 

... na stronie UKE (Urząd Komunikacji Elektronicznej) w podrozdziale:

 

Urządzenia klasy 1

 

czytamy:

 

Zgodnie z art. 154, ust. 4 ustawy Prawo telekomunikacyjne Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej publikuje przykładową listę urządzeń radiowych stanowiących urządzenia klasy 1.

Urządzenia klasy 1 to telekomunikacyjne urządzenia końcowe i urządzenia radiowe, wobec których państwa członkowskie UE nie stosują ograniczeń w zakresie wprowadzania ich do obrotu lub oddawania do użytku. Zgodnie z art. 144, ust. 2, pkt 5) Pt używanie urządzeń radiowych będących urządzeniami klasy 1 nie wymaga pozwolenia radiowego.

Aktualna lista urządzeń klasy 1 jest zawarta w poniższej tabeli. Szczegółowe specyfikacje interfejsów radiowych dla poszczególnych podklas, określające warunki używania urządzeń, są dostępne po kliknięciu oznaczenia konkretnej podklasy.

 

 

(wytłuściłem interesujący nas fragment)

 

Na liście urządzeń klasy 1 szukamy interesującego nas zakresu, no i mamy pozycję/podklasę:

 

22)   Urządzenia do szerokopasmowej transmisji danych   2400.0 – 2483.5 MHz

 

(a jednak jest )

 

... wchodzimy w link podklasy i szukamy najważniejszej informacji na samym dole, czyli nr normy unijnej, która musi być spełniona dla takich urządzeń (w necie jest dostępna teraz nieodpłatnie link poniżej):

 

ETSI EN 300 328 V1.9.1 (2015-02)

 

... i tu nareszcie mamy wszystkie niezbędne szczegóły. Możemy wyczytać w Scope (str 9), że oprócz typowych urządzeń przyłączowych dla tej grupy, jak np. modemy WiFi (czyli urządzenia IEEE 208.11), mogą to być również:

 

stand-alone radio equipment with or without their own control provisions;

 

 

samodzielne urządzenia radiowe ...

 

i co ważne:

 

This equipment can be used in fixed, mobile or nomadic applications,

 

 

... te urządzenia mogą być stosowane w aplikacjach stacjonarnych, mobilnych i  nomadycznych (mieszanych).

 

Limit mocy wyjściowej RF: generalnie nie więcej jak 20dBm (100 mW) jest podany na str. 15 w punkcie 4.3.1.2.1 i dalej pozostałe szczegóły, istotne dla elektroników.

 

Aparatury RC do kierowania modeli na 2,4GHz wykorzystują modulację  FHSS i DSSS,  podobnie jak urządzenia Wi-Fi pierwszej generacji (IEEE 802.11) - widocznie w związku z tym apki 2,4GHz zostały zaliczone do urządzeń szerokopasmowej transmisji danych.

 

Mam nadzieję (bardzo nikłą raczej), że ustawodawca w końcu zauważy, że modelarze od dawna korzystają z 2,4GHz i usankcjonuje to wprost stosownymi zapisami na liście urządzeń klasy 1, czy w stosownych rozporządzeniach, co by korzystanie z tego pasma przez modelarzy nie budziło wątpliwości prawnych, szczególnie w kontekście zasadności ubezpieczeń OC ! (w przypadku konieczności wypłaty odszkodowania z OC -"odpukać w niemalowane"- prawnicy ubezpieczyciela będą się pewnie czepiać wszystkiego, żeby tylko ubezpieczenia nie wypłacić!). Myślę, że jacyś prawnicy (może modelarze) tu zaglądają? Fajnie jakbyśmy uzyskali nieodpłatną    wykładnię prawną w tym względzie.

 

Jeśli chodzi o inne pasma dla modelarzy to nic się nie zmieniło, tylko większy bajzel w zapisach/rozporządzeniach. Na liście urządzeń klasy 1 na stronie UKE jest wymienionych tylko pięć kanałów z pasma 27MHz, a w rozporządzeniu (z 2014) są podane tylko cztery kanały z pasma 40MHz i 23 kanały z pasma 35MHz (tylko dla modeli latających). Wystarczy jednak zajrzeć do normy unijnej (która jest obowiązująca w kraju zgodnie z postanowieniami UKE) :

 

ETSI EN 300 220-1 V2.4.1 (2012-01)

 

... i tu na str. 9 mamy pełną listę dostępnych dla modelarzy pasm i kanałów (wszystko bez zmian, jak dotychczas), a na str. 28 szczegóły.

 

PS Myślę, że warto byłoby podpiąć ten temat i aktualizować, jak nastąpią istotne dla nas zmiany, bo w internecie jest sporo zamieszania i wiele różnorodnych dywagacji w tym względzie.

[madrian]

Gratulacje za odkopanie tematu.

7 lat, 7 miesięcy i 14 dni, po ostatnim poście.

 

A wiesz, że normy unijne to nie jest prawo?

To jest tylko wytyczna.

Dopiero państwowy akt prawny może wprowadzić normę jako przepis. Może ją wprowadzić też częściowo lub zmodyfikować.

 

Mamy polskie rozporządzenia i polskie ustawy. Bajzel czy nie, to jednak nasze prawo.

A Normy unijne to normy unijne. Ktoś coś zapisał, wskazał kierunek. Może się ktoś dostosuje, może nie.

 

A Genewa nie ma żadnej mocy ustawodawczej w Warszawie i nic do rzeczy w kwestii prywatnego użytku zakupionych przedmiotów.

 

Nasze przepisy NIE ZABRANIAJĄ modelarzom z korzystania z pasma 2,4 GHz (jak jest w przypadku wielu innych pasm, gdzie wprost jest określone przeznaczenie pasma), narzuca się górny limit mocy nadawczej dla tych urządzeń.

Czego chcesz więcej?

[ssuchy]

Łoj madrian, czepiasz się o skróty myślowe (usunąłem)! Chciałem poznać tylko konkrety (z nadzieją, że ktoś mi je wskaże), a tu większość strzela ogólnikami typu: "nasze prawo NIE ZABRANIA modelarzom z korzystania z pasma 2,4 GHz". Jeśli to ma wyjaśniać wszystko to OK tematu nie było. 

 

 

PS Jeśli już to ok. 6 lat    - popatrz na ostatni wpis, jest na górze, coś się kraczy z kolejnością wpisów na forum. Poza tym nie chciałem zakładać nowego wątku, skoro już jest o tym tytule, kłania się regulamin forum (nowicjusz musi o tym przypominać  ). Jeśli chodzi o normy do których dałem linki to chyba są obowiązujące w kraju, skoro się je podaje na aktualnej stronie UKE!

 

madrian napisał - cytuję:  Mamy polskie rozporządzenia i polskie ustawy. Bajzel czy nie, to jednak nasze prawo.

 

... jeśli takie ma być nasze prawo, to ja serdecznie za nie dziękuję!

[oko]

 

 

Jeśli to ma wyjaśniać wszystko to OK tematu nie było.

 

Też mam wrażenie, że dla wielu 2.4 GHz to bardziej wiara niż częstotliwość radiowa. Ale może i dobrze, że tak jest, że nie ma pewności czy zakaz jest czy nie ma. Na wypłatę z ubezpieczenia bym nie liczył niezależnie od okoliczności. Natomiast zachęcam do przeanalizowania także kwestii 433 MHz w podobny sposób, o zaletach systemu pisałem i nie będę się powtarzać, ciekawi mnie czy pod względem prawnym także ma zalety?

[ssuchy]

oko zobacz TUTAJ  na str. 28 i 29 masz szczegóły techniczne . Z 433 MHz nie zaszalejesz bo dla urządzeń klasy 1 (czyli bez pozwolenia radiowego) ogólnego przeznaczenia, bliskiego zasięgu masz tylko max 10 mW, więc z antenkami mobilnymi, to tylko wyjątkowo bliskie zasięgi, ot pilocik do bramy można sobie zrobić, ewentualnie do sterowania zabawkami / mini modelami (takie gotowe moduły RF - TX/RX można kupić do majsterkowania w sklepach z częściami elektronicznymi, sam mam kilka - moce mają często sporo poniżej 10 mW, bo producenci wolą się asekurować!). No i co najgorsze, korzystając z tych pasm 433 ogólnego przeznaczenia (mimo, że są obecnie powszechnie udostępnione - zakresy podane w tabelce z pierwszego linku) narażamy się krótkofalowcom (wystarczy poczytać wątki na elektrodzie), a oni potrafią walczyć o swoje, jak lwice o potomstwo    (no cóż uważają się za "obrońców eteru" w znaczeniu: co by nie zaśmiecać i widocznie nie potrafią pogodzić się jeszcze z myślą, że czasy się zmieniły i już nie tylko oni mają dostęp do urządzeń radiowych).    Za to lepiej jest z 868 MHz - max. 25 mW, a nawet w określonym zakresie: 500 mW (z tym że te mocniejsze moduły RF swoje kosztują!). Eksperymentuję ostatnio z tym pasmem w zastosowaniu do sterowania mikro / mini modelami. Najgorzej obecnie (po wszystkich aktualnych uregulowaniach) mają modelarze FPV (nielicencjonowani) - wszystko co robią jest w zasadzie nielegalne, a już na pewno korzystanie z pasma 433 MHz z takimi mocami RF, jakie oni stosują (bo przecież potrzebują większych zasięgów niż typowi modelarze "wzrokowcy")!

[madrian]

Ależ na FPV też da się latać w zasięgu wzroku. Legalnie.

Z zastosowaniem dopuszczonych pasm i mocy nadawczych.

100-200 metrów od startu da się całkiem ładnie latać i mieć cały czas model w zasięgu wzroku i pod kontrolą.

I bardzo dużo osób tak lata. Nie każdy usiłuje, bez licencji, zobaczyć morze ze szczytu Śnieżki.

 

Co innego, jeśli ktoś łamie wytyczne dla amatorskiego modelarstwa i kombinuje z "przekraczaniem granic".

Powiedzmy jednak szczerze - jak ktoś tak robi, to świadomie. I niestety to nie brak wiedzy o przepisach jest tu przyczyną.

 

Jak ktoś ma parcie na takie latanie, to można zrobić licencję, opłacić ubezpieczenie i załatwić stosowne zezwolenia.

Z zezwoleniem, można nawet główny nadajnik Polskiego Radia, zamontować w modelu i łączyć się z satelitą przez Pentagon. Tylko trzeba to zezwolenie załatwić.

Można też sobie zarezerwować przestrzeń powietrzną w ULC, na lot w danym terminie  i być panem na swoim.

[oko]

 

 

100-200 metrów od startu da się całkiem ładnie latać i mieć cały czas model w zasięgu wzroku i pod kontrolą.

 

W pełni się zgadzam że to ogromna różnica niż świadomy lot na 20 km, tyle że to 100-200 bym rozciągnął powiedzmy do kilometra i ciągle zdrowy rozsądek wydaje się nie cierpieć. Oczywiście nad terenem "dzikim".

 

 Za to lepiej jest z 868 MHz - max. 25 mW, a nawet w określonym zakresie: 500 mW (z tym że te mocniejsze moduły RF swoje kosztują)!

 

Z tego co widzę, to mają tu swoje odpowiedniki powszechnie używane w systemach 433 MHz płytki RFM22: 

 

http://www.tme.eu/pl/details/rfm22-868s2/moduly-komunikacyjne-rf/hope-microelectronics/rfm22b-868-s2/

 

i cena bardzo atrakcyjna. Można wylutować oryginalny moduł z OrangeLRS i wlutować ten, i cała sprawa zrobiona w kilka minut, o ile układy wyprowadzeń są takie same. W kodzie są opcje dla 868 MHz, zapewne chodzi o ustawienie częstotliwości. Gdy znowu będzie promocja i OrangeLRS będą po 4$ to kupię i spróbuję takiej modyfikacji.